Witold Lutosławski |

Witold Lutosławski

Witold Lutosławski te viv yon lavi kreyatif long ak eve'nman; nan ane avanse li yo, li te kenbe demand ki pi wo sou tèt li ak kapasite nan mete ajou ak varye style la nan ekri, san yo pa repete pwòp dekouvèt anvan l 'yo. Apre lanmò konpozitè a, mizik li kontinye ap aktivman jwe ak anrejistre, konfime repitasyon Lutosławski kòm prensipal la - ak tout respè pou Karol Szymanowski ak Krzysztof Penderecki - klasik nasyonal la Polonè apre Chopin. Malgre ke kote rezidans Lutosławski a rete nan Warsaw jouk nan fen jou l 'yo, li te menm plis pase Chopin yon kosmopolit, yon sitwayen nan mond lan.

Nan ane 1930 yo, Lutosławski te etidye nan Konsèvatwa Warsaw, kote pwofesè konpozisyon li te yon etidyan NA Rimsky-Korsakov, Witold Malishevsky (1873–1939). Dezyèm Gè Mondyal la te entèwonp karyè Lutosławski nan pyanis ak konpozisyon. Pandan ane yo nan okipasyon Nazi nan Polòy, mizisyen an te oblije limite aktivite piblik li a jwe pyano a nan kafe Warsaw, pafwa nan yon due ak yon lòt konpozitè byen li te ye Andrzej Panufnik (1914-1991). Fòm sa a nan fè mizik dwe aparans li nan travay la, ki te vin youn nan pi popilè pa sèlman nan eritaj la nan Lutoslawsky, men tou, nan literati a lemonn antye pou duet pyano a - Varyasyon sou yon tèm nan Paganini (tèm nan pou varyasyon sa yo - osi byen ke pou anpil lòt opus nan divès konpozitè "sou yon tèm nan Paganini" - se te kòmansman an nan pi popilè kapris la 24th nan Paganini pou violon solo). Twa deseni edmi apre, Lutosławski te transkri Varyasyon yo pou pyano ak òkès, yon vèsyon ki lajman konnen tou.

Apre fen Dezyèm Gè Mondyal la, Ewòp lès te vin anba pwoteksyon Sovyetik Stalinis la, e pou konpozitè yo ki te jwenn tèt yo dèyè rido an fè, yon peryòd izolasyon soti nan tandans dirijan yo nan mizik mondyal la te kòmanse. Pwen referans ki pi radikal pou Lutoslawsky ak kòlèg li yo se te direksyon folklore nan travay Bela Bartok ak neoklasikis franse ant lagè, pi gwo reprezantan yo te Albert Roussel (Lutoslavsky te toujou trè apresye konpozitè sa a) ak Igor Stravinsky nan peryòd ant Septet la. pou van ak senfoni an do majè. Menm nan kondisyon mank de libète, ki te koze pa bezwen pou obeyi dogm yo nan réalisme sosyalis, konpozitè a jere yo kreye yon anpil nan nouvo, zèv orijinal (Little Suite pou òkès ​​chanm, 1950; Silesian Triptych pou soprano ak òkès ​​mo popilè. , 1951; Bukoliki) pou pyano, 1952). Pinnacles nan style bonè Lutosławski a se Premye Senfoni (1947) ak Konsè pou òkès ​​(1954). Si senfoni a gen plis tandans nan direksyon neoklasikism nan Roussel ak Stravinsky (an 1948 li te kondane kòm "formalist", ak pèfòmans li yo te entèdi nan Polòy pou plizyè ane), Lè sa a, koneksyon an ak mizik popilè klèman eksprime nan Concerto a: metòd pou travay ak entonasyon popilè, byen klè okoumansman de style Bartók a se metriz aplike isit la nan materyèl la Polonè. Tou de nòt yo te montre karakteristik ki te devlope nan plis travay Lutoslawski: òkestrasyon virtuozik, abondans nan kontras, mank de estrikti simetrik ak regilye (longè inegal nan fraz, ritm dente), prensip la nan konstwi yon fòm gwo dapre modèl la naratif ak yon ekspozisyon relativman net, Torsion kaptivan ak vire nan dewoulman konplo a, eskalade tansyon ak denouman espektakilè.

Thaw nan mitan ane 1950 yo te bay yon opòtinite pou konpozitè Ewòp lès yo eseye men yo nan teknik modèn Lwès yo. Lutoslavsky, tankou anpil nan kòlèg li yo, te fè eksperyans yon pasyon pou kout tèm ak dodecaphony - fwi a nan enterè li nan nouvo lide Viennese se te Mizik antèman Bartók a pou òkès ​​kòd (1958). Plis modès, men tou plis orijinal "Senk chante sou powèm pa Kazimera Illakovich" pou yon vwa fi ak pyano (1957; yon ane pita, otè a revize sik sa a pou yon vwa fi ak yon òkès ​​chanm) ki date nan menm peryòd la. Mizik la nan chante yo remakab pou itilizasyon lajè nan kòd douz ton, koulè a ​​ki detèmine pa rapò a nan entèval ki fòme yon vètikal entegral. Akòd sa yo, ki itilize pa nan yon kontèks dodecaphonic-seri, men kòm inite estriktirèl endepandan, chak nan yo ki doue ak yon kalite inik orijinal son, pral jwe yon wòl enpòtan nan tout travay pita konpozitè a.

Yon nouvo etap nan evolisyon Lutosławski te kòmanse nan vire nan ane 1950 yo ak ane 1960 yo ak jwèt yo Venetian pou òkès ​​chanm (sa a relativman ti kat pati opus te komisyone pa 1961 Venice Biennale). Isit la Lutoslavsky premye teste yon nouvo metòd pou konstwi yon teksti òkès, kote divès pati enstrimantal yo pa konplètman senkronize. Kondiktè a pa patisipe nan pèfòmans nan kèk seksyon nan travay la - li sèlman endike moman sa a nan kòmansman an nan seksyon an, apre sa chak mizisyen jwe wòl li nan ritm gratis jiskaske pwochen siy kondiktè a. Varyete sa a nan aléatoire ansanbl, ki pa afekte fòm konpozisyon an kòm yon antye, pafwa yo rele "kontrepwent aleatoric" (kite m 'fè ou sonje ke aleatorics, ki soti nan Latin alea - "zo, anpil", yo souvan refere yo kòm konpozisyon. metòd kote fòm oswa teksti travay la fè plis oswa mwens enprevizib). Nan pifò nòt Lutosławski yo, kòmanse ak jwèt Venetian yo, epizòd ki fèt nan yon ritm strik (yon battuta, se sa ki, "anba ralonj [kondiktè a]") altène ak epizòd nan kontrepwen aleatory (ad libitum - "nan volonte"); an menm tan an, fragman ad libitum yo souvan asosye ak estatik ak inèsi, ki bay monte imaj nan pèt sansasyon, destriksyon oswa dezòd, ak seksyon yon battuta - ak devlopman aktif pwogresis.

Malgre ke, dapre konsepsyon konpozisyon jeneral la, travay Lutoslawsky yo trè divès (nan chak nòt siksesif li t ap chèche rezoud nouvo pwoblèm), plas la dominan nan travay ki gen matirite li te okipe pa yon konplo konpozisyon de pati, premye teste nan Quartet la String. (1964): premye pati fragman an, ki pi piti nan volim, sèvi yon entwodiksyon detaye nan dezyèm lan, satire ak mouvman objektif, pi gwo pwen an rive nan yon ti tan anvan fen travay la. Pati nan Quartet la String, an akò ak fonksyon dramatik yo, yo rele "Entwodiksyon Mouvman" ("Entwodiksyon pati". - Angle) ak "Main Movement" ("Main pati". - Angle). Sou yon pi gwo echèl, menm konplo a aplike nan Dezyèm Senfoni a (1967), kote premye mouvman an gen dwa "He'sitant" ("Ezite" - franse), ak dezyèm lan - "Direk" ("dwat" - franse). ). "Liv pou òkès" (1968; "liv" sa a konsiste de twa ti "chapit" ki separe youn ak lòt pa yon entèmèd kout, ak yon gwo "chapit" final ki chaje ak evènman, Cello Concerto yo baze sou vèsyon ki modifye oswa konplike. menm konplo. ak òkès ​​(1970), Twazyèm Senfoni (1983). Nan pi long opus Lutosławski a (apeprè 40 minit), Preludes and Fugue for trèz strings solo (1972), fonksyon an nan seksyon entwodiksyon an fèt pa yon chèn nan uit prelid nan divès karaktè, pandan y ap fonksyon an nan mouvman prensipal la se yon enèjik dewoulman fug. Konplo a de pati, varye ak entèlijans inépuizabl, te vin tounen yon kalite matris pou "dram" enstriman Lutosławski yo ki gen anpil nan divès kalite vire ak vire. Nan zèv yo ki gen matirite nan konpozitè a, yon moun pa ka jwenn okenn siy klè nan "Polishness", ni okenn kouvsi nan direksyon neo-romanticism oswa lòt "neo-style"; li pa janm resort nan alizyon stil, se pou kont li dirèkteman site mizik lòt moun. Nan yon sans, Lutosławski se yon figi izole. Petèt sa a se sa ki detèmine estati li kòm yon klasik nan XNUMXyèm syèk la ak yon kosmopolit prensip: li te kreye pwòp l ', absoliman orijinal mond, zanmitay koute a, men trè endirèkteman konekte ak tradisyon ak lòt kouran nan nouvo mizik.

Lang amonik ki gen matirite Lutoslavsky se pwofondman endividyèl e li baze sou travay filigran ak konplèks 12 ton ak entèval konstriktif ak konsonans izole nan men yo. Kòmanse ak violoncelle Concerto a, wòl pwolonje, ekspresyon liy melodi nan mizik Lutosławski a ogmante, pita eleman grotèsk la ak imè yo entansifye nan li (Novelette pou òkès, 1979; final nan Double Concerto pou oboe, gita ak òkès ​​chanm, 1980; sik chante Songflowers ak istwa chante" pou soprano ak òkès, 1990). Ekri amonik ak melodi Lutosławski a ekskli relasyon ton klasik, men pèmèt eleman nan santralizasyon ton. Gen kèk nan pi gwo opus Lutosławski yo ki asosye ak modèl genre nan mizik enstrimantal Amoure; Kidonk, nan Twazyèm Senfoni a, ki pi anbisye nan tout nòt òkès ​​konpozitè a, ki plen dram, ki rich nan kontras, se prensip yon konpozisyon monotematik moniman yon sèl mouvman orijinal aplike, ak Konsè pyano a (1988) kontinye liy lan nan. briyan pyanis amoure nan "grand style la". Twa travay anba tit jeneral "Chenn" tou fè pati peryòd an reta. Nan "Chain-1" (pou 14 enstriman, 1983) ak "Chain-3" (pou òkès, 1986), prensip la nan "lyezon" (kouvèti pasyèl) nan seksyon kout, ki diferan nan teksti, timbre ak melodi-amonik. karakteristik, jwe yon wòl esansyèl (prelid yo soti nan sik la "Prelid ak Fugue" yo gen rapò youn ak lòt nan yon fason menm jan an). Mwens etranj an tèm de fòm se Chain-2 (1985), esansyèlman yon konsè kat mouvman violon (entwodiksyon ak twa mouvman altène selon modèl tradisyonèl rapid-ralanti-vit), yon ka ki ra lè Lutoslawsky abandone pi renmen li de pati. konplo.

Yon liy espesyal nan travay matirite konpozitè a reprezante pa gwo opus vokal: "Twa Powèm Henri Michaud" pou koral ak òkès ​​dirije pa diferan kondiktè (1963), "Waved Words" nan 4 pati pou tenor ak òkès ​​chanm (1965). ), "Espas dòmi" pou bariton ak òkès ​​(1975) ak sik ki deja mansyone nèf pati "Songflowers ak Song Tales". Yo tout baze sou vèsè sirealis franse (otè tèks "Mo tise" se Jean-François Chabrin, e de dènye zèv yo ekri sou pawòl Robert Desnos). Lutosławski depi nan jèn li te gen yon senpati espesyal pou lang franse a ak kilti franse a, ak vizyon atistik li te tou pre anbigwite ak elisive nan siyifikasyon karakteristik sirrealis la.

Mizik Lutoslavsky a remakab pou klere konsè li yo, ak yon eleman nan virtuozite klèman eksprime nan li. Li pa etone ke atis eksepsyonèl volontèman kolabore ak konpozitè a. Pami premye entèprèt zèv li yo se Peter Pearce (Woven Words), Lasalle Quartet (String Quartet), Mstislav Rostropovich (Cello Concerto), Heinz ak Ursula Holliger (Double Concerto pou oboe ak gita ak òkès ​​chanm), Dietrich Fischer-Dieskau ( "Dream Spaces"), Georg Solti (Twazyèm Senfoni), Pinchas Zuckermann (Partita pou violon ak pyano, 1984), Anne-Sophie Mutter ("Chain-2" pou violon ak òkès), Krystian Zimerman (Konsè pou pyano ak òkès) ak mwens li te ye nan latitid nou an, men absoliman bèl bagay chantè Nòvejyen Solveig Kringelborn ("Songflowers ak Songtales"). Lutosławski tèt li posede yon kado kondiktè estraòdinè; jès li yo te trè ekspresif ak fonksyonèl, men li pa janm sakrifye atistik pou dedomajman pou presizyon. Li te limite repètwa konduit li a pwòp konpozisyon li, Lutoslavsky te jwe ak anrejistre ak òkès ​​ki soti nan divès peyi.

Diskografi rich ak toujou ap grandi Lutosławski toujou domine pa anrejistreman orijinal yo. Ki pi reprezantan nan yo yo kolekte nan albòm doub dènyèman pibliye pa Philips ak EMI. Valè premye a ("The Essential Lutoslawski"-Philips Duo 464 043), nan opinyon mwen, se detèmine prensipalman pa Double Concerto a ak "Espas yo nan dòmi" ak patisipasyon nan konjwen Holliger yo ak Dietrich Fischer-Dieskau, respektivman. ; entèpretasyon otè a nan Twazyèm Senfoni a ak Filarmonik Bèlen an ki parèt isit la, etranj ase, pa satisfè atant (anrejistreman otè a ki gen plis siksè ak Òkès Symphony Broadcasting Corporation Britanik la, jan mwen konnen, pa te transfere sou CD. ). Dezyèm album "Lutoslawski" (EMI Double Forte 573833-2) gen sèlman bon òkès ​​travay ki te kreye anvan mitan ane 1970 yo epi li gen plis menm kalite. Ekselan Òkès Nasyonal Radyo Polonè a nan Katowice, angaje nan anrejistreman sa yo, pita, apre lanmò konpozitè a, te patisipe nan anrejistreman yon koleksyon prèske konplè nan òkès ​​li yo, ki te pibliye depi 1995 sou disk pa la. Konpayi Naxos (jiska Desanm 2001, sèt disk yo te lage). Koleksyon sa a merite tout lwanj. Direktè atistik òkès ​​la, Antoni Wit, dirije nan yon fason klè, dinamik, ak enstrimantis yo ak mizisyen (sitou Polonè) ki fè pati solo nan konsè ak opus vokal, si enferyè pase predesesè ki pi eminan yo, yo trè kèk. Yon lòt gwo konpayi, Sony, lage sou de disk (SK 66280 ak SK 67189) Dezyèm, Twazyèm ak Katriyèm (nan opinyon mwen, mwens siksè) senfoni, osi byen ke Konsè pyano a, Espas dòmi, Songflowers ak Songtales "; nan anrejistreman sa a, Òkès Filarmonik Los Angeles la dirije pa Esa-Pekka Salonen (konpozitè a li menm, ki jeneralman pa gen tandans fè gwo epitèt, yo rele kondiktè sa a "fenomenal"1), solis yo se Paul Crossley (pyano), John Shirley. -Quirk (bariton), Don Upshaw (soprano)

Retounen nan entèpretasyon otè a anrejistre sou CD nan konpayi byen li te ye, yon moun pa ka manke mansyone anrejistreman yo briyan nan konsè a violoncelle (EMI 7 49304-2), konsè a pyano (Deutsche Grammophon 431 664-2) ak konsè a violon ". Chain- 2” (Deutsche Grammophon 445 576-2), fèt ak patisipasyon virtuoz yo ki moun twa opus sa yo dedye, se sa ki, respektivman, Mstislav Rostropovich, Krystian Zimermann ak Anne-Sophie Mutter. Pou fanatik ki toujou abitye oswa ki pa abitye ak travay Lutoslawsky, mwen ta konseye w premye ale nan anrejistreman sa yo. Malgre modènite langaj mizik tout twa konsè yo, yo koute yo fasil epi avèk antouzyasm espesyal. Lutoslavsky entèprete non an genre "konsè" an akò ak siyifikasyon orijinal li, se sa ki, kòm yon kalite konpetisyon ant yon solist ak yon òkès, sijere ke solist la, mwen ta di, espò (nan pi nòb nan tout sans posib nan mo a) brav. Evidamman di, Rostropovich, Zimerman ak Mutter demontre yon nivo vrèman chanpyon nan gwo abilite, ki nan tèt li ta dwe pran plezi nenpòt ki koute san patipri, menm si mizik Lutoslavsky a nan premye sanble etranj oswa etranje pou li. Sepandan, Lutoslavsky, kontrèman ak anpil konpozitè kontanporen, te toujou eseye asire w ke moun k ap koute a nan konpayi an nan mizik li pa ta santi yo tankou yon etranje. Li vo site mo sa yo nan yon koleksyon konvèsasyon ki pi enteresan li yo ak mizikològ Moskou II Nikolskaya a: "Dezi a chod pou fèmen ak lòt moun atravè atizay toujou prezan nan mwen. Men, mwen pa fikse objektif mwen genyen pou genyen otank oditè ak sipòtè ke posib. Mwen pa vle konkeri, men mwen vle jwenn moun k ap koute m yo, jwenn moun ki santi yo menm jan ak mwen. Ki jan objektif sa a ka reyalize? Mwen panse ke, sèlman nan maksimòm onètete atistik, senserite nan ekspresyon nan tout nivo - soti nan yon detay teknik nan pwofondè ki pi sekrè, entim ... Kidonk, kreyativite atistik kapab tou fè fonksyon an nan yon "ranmasaj" nan nanm imen, vin yon gerizon pou youn nan maladi ki pi douloure - santi nan solitid ".

Levon Hakopyan